Filmmagie Mei - Juni 2019
In ‘Van ver staat het stil’ vertaalt Eva van Tongeren een maandenlange briefwisseling tussen de veroordeelde en opgesloten pedofiel Thomas en zichzelf naar een audiovisuele monoloog. De correspondentie dwingt hen om hun gedachten aan te passen aan het ritme van elkaars brieven. Zijn verbeelding brengt haar naar woestijnen waar ze western films opnemen, langs de grootste bomen ter wereld, tot de drukke straten van Los Angeles. Ze stuurt hem fragmenten van herinneringen die nooit de zijne zullen zijn. Van 23 tot en met 26 mei 2019 grijpt van Tongeren de Antwerpse première van haar kortfilm aan om een driedaags filmprogramma samen te stellen in kunstenhuis Het Bos.
Dag Thomas,
Onze film is ondertussen een aantal keren vertoond en net zoals jij mij steeds vraagt naar de reacties van het publiek, vraagt dat publiek mij vaak naar jouw reactie. Ik leg hen dan uit dat jij verbaasd reageerde dat de beelden, die je hiervoor enkel in de vorm van foto’s zag, in de film niet stil staan. Ik vertel hen dat je schreef hoe bijzonder het was om na twee jaar ineens mijn stem te horen. Maar dat de inhoud van de film jou niet verraste, omdat wij maanden lang samen schreven aan verschillende versies van de voice-over. Je antwoordde mij dat je blij was je verhaal via de film te kunnen vertellen. Zelf ben ik van mening dat de film meer over mij gaat dan over jou. Dit bleek uiteindelijk de enige manier waarop ik over onze correspondentie een film zou kunnen maken. Elke vertoning stuit ik op reacties van toeschouwers die absoluut niet begrijpen waarom wij schrijven en waarom ik de film maakte. Ik leg dan uit hoe we elkaar ontmoet hebben. Dat ik nogal naïef begon met de ‘traliepost’ (een project van Bond Zonder Naam). Dat ik dacht dat het goed was eens in contact te komen met iemand die niet in dezelfde homogene kringen vertoeft als ik zelf. Ik was ervan overtuigd dat het interessant zou zijn te schrijven met iemand die zo ver van mij zou staan, dat het leerrijk zou zijn. En dat bleek inderdaad het geval. Omdat ik mij vanaf jouw eerste brief ineens bewust werd van het engagement dat wij alle twee zijn aangegaan. We spraken al eens over het feit dat ik een groter deel uitmaak van jouw wereld dan andersom. Je vroeg mij of ik je wilde bezoeken, wat ik nooit deed, omdat ik geen valse verwachtingen wilde creëren. En zo stuitte we op veel problemen binnen onze correspondentie waar we steeds in alle eerlijkheid over communiceerden.
Soms komt de vraag uit het publiek waarom ‘iemand zoals jij’ het waard zou zijn een film over te maken. Waarom ik de moeite zou doen om beelden voor je te maken. Dit waren de reacties die jij verwachtte, ze beangstigde of verbaasde je niet meer.
Iemand vond dat ik de macht over mijn eigen film verloren was, omdat zij aanvoelde dat er verschillende elastieken aan mij trokken in de zoektocht naar de grenzen van mijn empathisch vermogen. Aan de ene kant probeer ik zorg te dragen voor de toeschouwer, wiens achtergrond ik niet ken, aan de andere kant wil ik jou niet kwetsen en laat ik mij verleiden, zelfs manipuleren door jouw woorden. Deels heeft ze gelijk, in de film geef ik eerlijk toe dat ik mij laat meevoeren door jouw tactiele beschrijvingen over geluiden en geuren in de gevangenis, op een plek waar kwetsbaarheid en gevoeligheid geen plaats meer lijken te hebben. Hierdoor vergeet ik soms waarom je in de gevangenis zit. Omdat ik mij herken in jouw toekomst dromen. Jij bent niet veel ouder dan ik en we denken beide veel na over hoe onze toekomst er mogelijk zal uitzien. Dat maakt het gemakkelijk van jou geen monster te maken. In de media zien wij vaak foto’s van tot monster gemaakte mannen, lelijk, oud, bleek gruwelijk. De media stigmatiseert en maakt van pedofielen een stereotiep waarop wij gemakkelijk onze woede en angst kunnen projecteren. Geheel slecht is dat misschien niet, toch vind ik het belangrijk om daar een ander beeld tegenover te zetten. Zoals ik jou beelden geef van de natuur, geef ik de toeschouwer een beeld van jou. Ik rijdt jou doorheen het landschap, zoals ik het publiek doorheen onze correspondentie voer. Ik zal nooit pretenderen dat de film pedofilie bespreekbaar maakt, toch ben ik content met de tegenstrijdige reacties en lijkt de film een leven te leiden in de discussies achteraf.
Ik ben blij dat wij blijven schrijven. Dat je niet boos bent als ik zeg dat het misbruiken van een kind een misdaad van de ergste soort is. Dat mijn onbegrip naarmate we langer schrijven groeit staat onze correspondentie niet in de weg. Het doet mij deugd dat we zoals vrienden met elkaar schrijven en elkaar op de hoogte houden van hoe het gaat.
Groeten,
Eva